IV ปฏิบัติการประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation)

IV ปฏิบัติการประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation)

          การปฏิบัติการขั้นการประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation) เป็นขั้นตอนการประเมินทั้งหลักสูตรและผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร ซึ่งสอดคล้องกับคำถามที่สี่ของไทเลอร์ (Tyler) คือประเมินประสิทธิผลของประสบการณ์ในการเรียนอย่างไร

               

๑. การทำความกระจ่างชัดในความรู้

            การประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation) เป็นกระบวนการเก็บรวบรวมจ้อมูลและการประมวลผลข้อมูลเพื่อนำมาตัดสินใจเกี่ยวกับคุณภาพทั้งประสิทธิภาพและประสิทธิผลของหลักสูตร ในการประเมินหลักสูตรได้ศึกษาข้อมูล ดังนี้

          ๑. แนวคิดการประเมินหลักสูตร

                   ๑.๑ แนวคิดการประเมินหลักสูตรของ วิชัย วงษ์ใหญ่ (๒๕๕๔) กำหนดไว้ ๓ ขั้นตอน คือ

                             ๑.๑.๑ การประเมินหลักสูตรก่อนนำหลักสูตรไปใช้ มีขั้นตอนการดำเนินงานดังนี้          ๑) กำหนดจุดมุ่งหมายการประเมินหลักสูตร ๒) วางแผนดำเนินการประเมิน ๓) ทดลองใช้หลักสูตรฉบับร่าง  ๔) การประเมินผลจากการทำลองใช้

                             ๑.๑.๒ การประเมินหลักสูตรระหว่างดำเนินการใช้หลักสูตร มีแนวคิดการประเมินไว้ ๓ ประเด็น คือ ๑) การประเมินระบบบริหารและการจัดการหลักสูตร ๒) การประเมินการจัดกระบวน                     การเรียนการสอน ๓) การประเมินระบบบริหารและวิธีการนิเทศกำกับดูแล

                             ๑.๑.๓ การประเมินหลักสูตรหลังนำหลักสูตรไปใช้

                   ๑.๒ แนวคิดการประเมินหลักสูตรของสคริเวน (Scriven, 1976)

                             ได้เสนอแนวคิดการประเมินหลักสูตรไว้ ๒ ประเด็น คือ

                             ๑.๑.๑ การประเมินระหว่างโครงการ (Formative Evaluation)

                             ๑.๑.๒ การประเมินผลสรุป (Summative Evaluation)

                   ๑.๓ แนวคิดการประเมินหลักสูตรของแกลทอร์น (Glatthorn, 2009)  

                             ได้เสนอขั้นตอนการประเมินหลักสูตรเพื่อพัฒนาไว้ ๕ ขั้นตอน คือ

                             ๑.๓.๑ การเตรียมประเมินหลักสูตร

                             ๑.๓.๒ ประเมินบริบทของหลักสูตร

                             ๑.๓.๓ กำหนดประเด็นการประเมิน

                             ๑.๓.๔ ออกแบบการประเมินหลักสูตร

                             ๑.๓.๕ นำแบบประเมินไปใช้

                        ๑.๔ แนวคิดการประเมินหลักสูตรเคิร์กแพทริก (Kirkpatrick, 1994)

                             เสนอการประเมินผลการประเมินการฝึกอบรมซึ่งเป็นการประเมินผลสรุป                     แบ่งประเมินเป็น ๔ ระดับคือ

                             ระยะที่ ๑        การประเมินปฏิกิริยา

                             ระยะที่ ๒        การประเมินการเรียนรู้

                             ระยะที่ ๓        การประเมินพฤติกรรม

                             ระยะที่ ๔        การประเมินผลลัพธ์

                        ๑.๕ แนวคิดของเลสเลย์และแกรนท์ (Lesley Southgate and janet Grant, 2005)

                             ได้เสนอหลักการในการประเมินระบบการฝึกอบรม สรุปได้ดังนี้

                             มาตรฐาน ๑     หลักการและเหตุผล

                             มาตรฐาน ๒     เนื้อหาสาระในการเรียนรู้

                             มาตรฐาน ๓     แบบจำลองในการเรียนรู้

                             มาตรฐาน ๔     ประสบการณ์การเรียนรู้

                             มาตรฐาน ๕     การนิเทศและข้อมูลย้อนกลับ

                             มาตรฐาน ๖     การจัดการนำหลักสูตรไปใช้

                             มาตรฐาน ๗     การตรวจทบทวนหลักสูตรและการปรับปรุง

                             มาตรฐาน ๘     คุณภาพและความหลากหลายรูปแบบ

          ๒. แบบจำลองการประเมินหลักสูตร

                   ๒.๑ สตัฟเฟิลบีม (Daniel L. Stufflebeam. 1995) ได้เสนอแนวคิดการประเมินโครงการ                          ในชื่อว่า CIPP Model มีขั้นตอนการประเมินดังนี้

                             ๒.๑.๑ การประเมินสภาวะแวดล้อม (Context Evaluation: C)

                             ๒.๑.๒ การประเมินปัจจัยนำเข้า (Input Evaluation: I)

                             ๒.๑.๓ การประเมินกระบวนการ (Process Evaluation: P)

                             ๒.๑.๔ การประเมินผลผลิต (Product Evaluation: P)

๒.๒ โรเบิร์ต อี.สเต็ค (Robert E. Stake, 1995) ได้เสนอรูปแบบการประเมินแบบตอบสนอง เพื่อการประเมินโครงการทางการศึกษา (Education program evaluation) มีทั้งหมด ๒ ขั้นตอน  

          ๒.๒.๑ การบรรยาย (Description)

          ๒.๒.๒ การตัดสินใจ (Judgment)

            ๓. การประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร

                   การประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร (Curriculum Based Assessment: CBA) เป็น           การประเมินประสิทธิภาพของการเรียนการสอนในระบบโรงเรียน ซึ่งทำให้ผู้เรียนทำกิจกรรมที่ออกแบบให้สอดคล้องกับหลักสูตรที่ใช้ เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตรมีดังนี้

                   ๓.๑. แบบทดสอบวัดความสามารถตามสภาพจริง (authentic test)

                   ๓.๒ แบบสังเกตพฤติกรรมในการเรียนรู้

                   ๓.๓ การประเมินการเรียนรู้โดยใช้แฟ้มสะสมงาน

                   ๓.๔ การเกณฑ์การประเมินการเรียนรู้โดยใช้ The SOLO Taxonomy

๒. การระบุ การได้รับและการเข้าใจข้อมูลใหม่

การประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation) “การเขียนเพื่อการสื่อสาร” อาศัยแนวคิดคำถามข้อที่ ๔ ของ Tyler ที่สรุปได้ว่า ประเมินประสิทธิ์ผลของประสบการณ์ในการเรียนอย่างไร (Tyler, 1949, p.63) ดังนั้นข้อมูลที่ได้รับจากการประเมินหลักสูตรมีดังนี้

            ๒.๑ การประเมินหลักสูตร

                   เป็นการรวบรวมข้อมูลหลักฐานและตัดสินคุณค่าเกี่ยวกับหลักสูตร คือ การประเมินหลักสูตรทั้งระบบ เลือกใช้แนวคิดการประเมินหลักสูตรของ สตัฟเฟิลบีม (Daniel L. Stufflebeam. 1995) ได้เสนอแนวคิดการประเมินโครงการในชื่อว่า CIPP Model มีขั้นตอนการประเมินดังนี้ 

                    ภาพที่ ๒  แบบจำลองการประเมินแบบ CIPP

                   ที่มา : Daniel L. Stufflebeam (2007: 333)

                        ๑. การประเมินสภาวะแวดล้อม (Context Evaluation: C)

                             เป็นการประเมินโครงการ มีการพิจารณาหลักการและเหตุผล ความจำเป็นที่ต้องดำเนินโครงการ การกำหนดประเด็นปัญหา และความเหมาะสมของเป้าหมายโครงการ

                        ๒. การประเมินปัจจัยนำเข้า (Input Evaluation: I)

                             เป็นการประเมินโครงการ มีประเด็นพิจารณา คือ การเลือกแผนงานโครงการ                 อันเนื่องมาจากความพร้อมของปัจจัยนำเข้า โดยคำนึงถึงความเป็นไปได้ของโครงการ ความเหมาะสมและความพอเพียงของทรัพยากรที่จะใช้ในการดำเนินงาน ได้แก่ งบประมาณ บุคลากร วัสดุอุปกรณ์ เป็นต้น

                        ๓. การประเมินกระบวนการ (Process Evaluation: P)

                             เป็นการประเมินโครงการ มีประเด็นการพิจารณา เพื่อหาจุดเด่นจุดด้อย และประเด็นที่เป็นข้อบกพร่องของกระบวนการของการดำเนินโครงการ ที่จะใช้เป็นข้อมูลในการพัฒนาแก้ไข ปรับปรุง ให้การดำเนินการช่วงต่อไปมีประสิทธิภาพมากขึ้น เป็นการตรวจสอบกิจกรรม เวลา ทรัพยากร

                        ๔. การประเมินผลผลิต (Product Evaluation: P)

                             เป็นการประเมินโครงการ มีประเด็นการพิจารณาเปรียบเทียบผลผลิตที่เกิดขึ้นจากโครงการทั้งผลตามวัตถุประสงค์ของโครงการหรือมาตรฐานที่กำหนดไว้ รวมทั้งการพิจารณาในประเด็นของการยุบ เลิก ขยาย หรือปรับเปลี่ยนโครงการ

            ๒.๒ การประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร

                   การประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร(Curriculum Based Assessment: CBA) เป็น           การประเมินประสิทธิภาพของการเรียนการสอนในระบบโรงเรียน ซึ่งทำให้ผู้เรียนทำกิจกรรมที่ออกแบบให้สอดคล้องกับหลักสูตรที่ใช้ เลือกเครื่องมือวัดผลการเรียนรู้ ๒ ชนิด คือ

                        ๑. แบบวัดความสามารถตามสภาพจริง

                             โดยมีขั้นตอนการพัฒนาแบบทดสอบวัดความสามารถตามสภาพจริง ดังนี้

                             ๑.๑ กำหนดจุดมุ่งหมายในการสร้างแบบทดสอบ

                                      - สร้างแบบทดสอบ

                                      - พัฒนาคุณภาพของแบบทดสอบ

                             ๑.๒ ศึกษาเอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการสร้างข้อคำถามและเกณฑ์การให้คะแนน

                             ๑.๓ ศึกษาหลักสูตร เพื่อกำหนดขอบเขตของเนื้อหา พฤติกรรมที่ต้องการวัด

                             ๑.๔ นิยามขอบเขตของเนื้อหาที่ใช้ประเมินพฤติกรรมที่แสดงออก

                             ๑.๕ กำหนดลักษณะเฉพาะและพฤติกรรมที่ต้องการประเมิน

                             ๑.๖ เขียนข้อความตามนิยามคุณลักษณะและกำหนดเกณฑ์การให้คะแนน

                             ๑.๗ ให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบคุณภาพด้านความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา

                             ๑.๘ นำแบบทดสอบไปทดสอบครั้งที่ ๑ กับผู้เรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง

                             ๑.๙ นำผลการทดสอบครั้งที่ ๑ วิเคราะห์หาค่าความยากง่ายและค่าอำนาจจำแนก โดยพิจารณาค่าอำนาจจำแนกตั้งแต่ ๐.๒๐ ขึ้นไป และค่าความยากง่ายตั้งแต่ ๐.๒๐ - ๐.๘๐

                             ๑.๑๐ นำข้อสอบที่ผ่านเกณฑ์จากการทดสอบครั้งที่ ๑ ไปทดสอบกับผู้เรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่างและหาค่าความเชื่อมั่นของแบบทดสอบโดยใช้สูตร Kuder-Richardson (K-R 20)

                        ๒. แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้

                             พัฒนาแบบสังเกตพฤติกรรมการแสดงออกในการเรียนรู้มีขั้นตอนการพัฒนาดังนี้

                             ๒.๑ ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้คำนิยามพฤติกรรมของผู้เรียนที่ต้องการสังเกต

                             ๒.๒ นำนิยามคุณลักษณะของผู้เรียนไปให้ ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบความเที่ยวตรงเนื้อหา

                             ๒.๓ กำหนดตัวชี้วัดในแต่ละคุณลักษณะ

                             ๒.๔ สร้างเกณฑ์ระดับค่าของตัวชี้วัดในการสังเกตคุณลักษณะของผู้เรียน

                             ๒.๕ นำเกณฑ์ในการสังเกตคุณลักษณะและตัวชี้วัดในแต่คุณลักษณะที่สร้างขึ้นไปให้ผู้เชี่ยวชาญสาขาวิชาตรวจพิจารณาเกณฑ์ในการสังเกตคุณลักษณะของผู้เรียนและพฤติกรรมที่มุ่งวัดในแต่ละคุณลักษณะที่สร้างขึ้น

                             ๒.๖ นำเกณฑ์ในการสังเกตที่มุ่งวัดในแต่ละด้านไปสร้างแบบสังเกตพฤติกรรม                การแสดงออกในการเรียนรู้

                   ๓. เกณฑ์การประเมินผลการเรียนรู้

                             เลือกใช้เกณฑ์การประเมินผลการเรียนรู้โดยใช้ The SOLO Taxonomy เนื่องจากว่าเป็นการประเมินผลการปฏิบัติงาน (Performance Assessment) ที่มุ่งประเมินศักยภาพของผู้เรียนอันเป็นผลจากการใช้หลักสูตร โดยมีขั้นตอนดังนี้

การจัดระดับ SOLO	คำถามและการตอบสนองที่คาดหวังจากผู้เรียน
๑) ระดับโครงสร้างขึ้นพื้นฐาน (Pre - structural)	ผู้เรียนได้รับข้อมูลเป็นส่วน ๆ ที่ไม่ปะติดปะต่อกันไม่มีการจัดการข้อมูล
๒) ระดับโครงสร้างเดี่ยว (Uni - structural)	ผู้เรียนเชื่อโยงข้อมูลพื้นฐานชนิดเข้าด้วยกัน ความหมายของความสัมพันธ์
๓) ระดับโครงสร้างหลากหลาย (Muti - structural)	ผู้เรียนเชื่อมโยงข้อมูลหลาย ๆ ชนิดเข้าด้วยกัน ความหมายของความสัมพันธ์ระหว่างความเกี่ยวโยงของข้อมูลไม่ปรากฏ
๔) ระดับความสัมพันธ์ของโครงสร้าง     (Relational - level)	ผู้เรียนแสดงความสัมพันธ์ของความเกี่ยวโยงของข้อมูลได้นักเรียนแสดงความสัมพันธ์ของความเกี่ยวโยงข้อมูลและภาพรวมได้
๕) ระดับแสดงความต่อเนื่องในโครงสร้างภาคขยาย (Extended Abstract Level)	นักเรียนเชื่อมโนงข้อมูลนอกเหนือจากหัวข้อเรื่องที่ได้รับผู้เรียนสามารถและส่งผ่านความสำคัญและแนวคิดที่ซ่อนอยู่ภายใต้กรณีตัวอย่าง

         

๓. การยืนยันความถูกต้องและการใช้ข้อมูลใหม่

แผนการประเมิน (Evaluation Plan)

การประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร

การประเมินผลหลักสูตร

๑. เครื่องมือวัดผลการเรียนรู้    ๑.๑ การประเมินแบบวัดความสามารถตามสภาพจริง    ๑.๒ แบบสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ ๒. รูปแบบการประเมิน     เกณฑ์การประเมินผลการเรียนรู้ SOLO Taxonomy ทั้ง ๕ ระดับ ได้แก่ ๑) ระดับโครงสร้างขึ้นพื้นฐาน    (Pre - structural) ๒) ระดับโครงสร้างเดี่ยว    (Uni - structural) ๓) ระดับโครงสร้างหลากหลาย     (Muti - structural) ๔) ระดับความสัมพันธ์ของโครงสร้าง   (Relational - level) ๕) ระดับแสดงความต่อเนื่องในโครงสร้างภาคขยาย (Extended Abstract Level)

ใช้รูปแบบการประเมิน สตัฟเฟิลบีม  (Daniel L. Stufflebeam. 2007) มี ๔ ขั้น ได้แก่  ๑. การประเมินสภาวะแวดล้อม     (Context Evaluation: C) ๒. การประเมินปัจจัยนำเข้า     (Input Evaluation: I) ๓. การประเมินกระบวนการ    (Process Evaluation: P) ๔. การประเมินผลผลิต     (Product Evaluation: P)

บรรณานุกรม

สุเทพ อ่วมเจิรญ. (๒๕๕๖). รายงานการวิจัย การพัฒนาแบบจำลอง SU Model: นวัตกรรมส่งเสริม การเรียนรู้วิศวกรรมหลักสูตร. ภาควิชาหลักสูตรและวิธีสอน คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.

­­­_______. (๒๕๕๗). การพัฒนาหลักสูตร: ทฤษฎีและการปฏิบัติ. นครปฐม: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ นครปฐม.

_______. (๒๕๕๗). การเรียนการสอน: การออกแบบ นวัตกรรมและเทคโนโลยี. นครปฐม: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ นครปฐม.

Bigg J and Collis K. (1982). Evaluation the Quality of Learning: the SOLO taxonomy. New York: Academic Press.

Daniel L. Stufflebeam (2007). Evaluation Theory, Models, and Application. John Wiley and sons.

Bloom, Benjamin S. (1984). Taxonomy of Education Objective: book 1 cognitive domain.                New York: David Mckey.

Tyler, R.W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: University of Chicago Press.

.......................................................................................

 โดย : นายสง่า วงค์ไชย รหัสนักศึกษา 57255911

            สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน (กลุ่มการสอนภาษาไทย)

            หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต  คณะศึกษาศาสตร์

            มหาวิทยาลัยศิลปากร